تشریح عملکرد سدها در کنترل و مهار سیلاب‌های اخیر

به گزارش روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، متن کامل این گزارش به شرح ذیل است: سد، دیواری برای کنترل سیلاب سدسازی ازجمله راهکارهایی است که ضمن کمک به مدیریت صحیح منابع آب، مانع از جاری شدن روان آب‌ها و بروز سیلاب‌های ویرانگراست، اما مباحثی همچون بی‌توجهی به لایروبی سدها و انجام ندادن عملیات تثبیت جنگل‌ها و مراتع در بالادست، باعث می‌شود سدها خیلی زود کارکرد خود را از دست بدهند. به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، «سد» دیواری مستحکم است که با هدف مهار کردن یا تغییر مسیر آب، در عرض دره یا میان دو کوه و در مسیر رود ایجاد می‌شود. در پشت این دیوار مستحکم، دریاچه‌ای درست می‌شود که آب را ذخیره می‌کند تا در موقع نیاز از آن استفاده شود. البته سدها در نگهداری و استفاده از منابع آب و زمین به انسان یاری می‌رسانند و سدی که در جای مناسب ساخته ‌شود، می‌تواند جلوی بسیاری از سیل‌ها و طغیان‌های آبی را بگیرد. براساس اطلاعات منابع علمی، در گذشته و در هر منطقه خاص جغرافیایی بنابر ضرورت یا نیاز ساکنان آنجا نسبت به ایجاد سد، ‌بند یا آبگیر اقدام می‌کرده‌اند تا نیازهای خود در زمینه آبیاری و آب‌رسانی را برطرف کنند و در مناطقی نیز به خاطر پایین بودن سطح آب‌های رودخانه‌ها یا نیاز جهت تغییر مسیر رود، سدسازی انجام می‌گرفته تا بتوانند سطح آب را بالا آورده و برای نیازهای کشاورزی و عمرانی از آن استفاده کنند. سدسازی در کشورهای مختلف جهان با اهداف متفاوت دنبال شده و اهداف مدنظر را محقق کرده‌اند؛ بسیاری از کشورها اکنون دیگر ظرفیتی برای احداث سدهای جدید ندارند و اگر می‌داشتند از اقدام در این زمینه خودداری نمی‌کردند. «بهروزمرادی» مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران دراین‌باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید: سدسازی در اکثر کشورهای جهان انجام‌شده است و هر کشوری بنا به نیازهای خود اقدام به ساخت تعداد زیادی سد کرده و دیگر اکنون ظرفیتی برای احداث سدهای جدید ندارند. به گفته وی، سایر کشورها در زمینه احداث سد گوی سبقت از کشورمان را ربوده‌اند و خیلی پیشتر از ما اهداف خود را محقق کرده‌اند. بنا بر آمارهای منتشره کشور چین تا سال 2018 میلادی افزون بر 38 هزار سد بزرگ و کوچک احداث کرده و در این زمینه پیشتاز جهان است. **  سدسازی در ایران به علت کمبود آب، ‌شرایط اقلیمی خاص و نیازهای روزمره آبی از زمان‌های قدیم مورد توجه جدی بوده و علاوه بر آن ساخت سد با هدف پیشگیری از طغیان رودخانه‌ها و بروز سیلاب انجام می‌شده است. در سرزمین‌های ایران و مصر که از قدیم در معرض سیلاب و طغیان رودخانه‌ها قرار داشتند‌، ساخت بندهای متفاوت در طول مسیر رودخانه‌ها و یا مناطق سیل‌خیز به جلوگیری از خسارات این‌گونه طغیان‌ها کمک فراوانی می‌کرد. روند سدسازی در ایران گرچه با فراز و فرودهایی مواجه بوده اما رونق مجدد آن ازحدود 40 سال پیش آغاز شده است و اکنون 699 سد کوچک و بزرگ در کشورمان یا درحال بهره‌برداری است یا در دست احداث است و یا هنوز در مرحله مطالعه هستند. اما نمی‌توان نقش سدها در مقابله با سیلاب‌ها را نادیده گرفت چنانکه «رضا اردکانیان» وزیر نیرو درسفری که در روزهای پایانی سال 1397 به استان خوزستان داشت گفته بود: «خوزستان در کنترل سیلاب، مدیون سدهای بزرگ است». حجت‌الاسلام‌والمسلمین «حسن روحانی» رئیس‌جمهور هم در هیجدهم فروردین‌ماه در مراسم افتتاح پروژه‌های شهر تهران گفت: اگر سدهای کرخه و گتوند نبود امروز استان خوزستان وضع خوبی نداشت. مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: سد گتوند با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که در مجموعه زنجیره سدهای ساخته‌شده روی رودخانه کارون برخوردار است، بار دیگر در فرودین 1398 ناجی خوزستان شد. مرادی اضافه کرد: در سیلاب فروردین 1398 خوزستان، سدهای استان از بیشترین آورد در بالاترین حجم بارندگی برخوردار بودند. وی افزود: ششم فروردین امسال در شرایطی که بارندگی در استان خوزستان به شدت جریان داشت و مسئولان تصور می‌کردند که سد گتوند سرریز کرده است، آب ورودی به مخزن آن بالغ بر پنج هزار و 300 مترمکعب بر ثانیه شد و خروجی آن فقط 700 مترمکعب بر ثانیه بود. مرادی اظهار داشت: سیلاب‌های اخیر اهمیت سدسازی و خصوصاً نقش سد گتوند را در کنترل و مهار سیلاب‌های استان خوزستان را به خوبی آشکار کرد و در شرایطی که مرکز استان خوزستان درگیر سیلاب‌های میان حوضه شده بود، نیروگاه برق‌آبی گتوند تنها با ظرفیت 500 مترمکعب بر ثانیه به فعالیت خود ادامه می‌داد تا بتواند مراکز جمعیتی مهمی چون اهواز و شهرها و روستاهای منطقه را به خوبی حفظ و حراست کند. رئیس هیئت‌مدیره شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: مدتی که سیلاب در استان خوزستان جریان داشت (پنجم تا هفتم فروردین 1398) هرگز دبی خروجی سد و نیروگاه گتوند از 800 مترمکعب بر ثانیه بالاتر نرفت. سد گتوند که روی رودخانه کارون در استان خوزستان ساخته شده، بلندترین سد خاکی کشور محسوب می‌شود. ** کنترل 363 میلیون مترمکعب سیلاب در سد کارون4 مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: سد بلند کارون 4 در زمان بارندگی‌های اوایل امسال، در 48 ساعت بیش از 363 میلیون مترمکعب سیلاب را کنترل کرد. مرادی یادآور شد: سد کارون 4 که در ابتدای سرشاخه رودخانه کارون ساخته شده است، در مدت 48 ساعت (پنجم تا هفتم فروردین امسال) توانست بیش از 363 میلیون مترمکعب بارش‌ها و رواناب‌های منطقه را مهار کند و تنها 47 میلیون مترمکعب آن را به همراه تولید برق از نیروگاه خارج کند. وی افزود: در این مدت ارتفاع تراز آب مخزن سد کارون 4 بیش از 12 متر افزایش یافت. سد و نیروگاه کارون 4 در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. ** مهار سیلاب 128 میلیون مترمکعبی در سد سیمره مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته در خصوص بارش‌های سیل‌آسا در فروردین 1398، تراز مخزن سد سیمره در اواخر سال گذشته به میزان 7.6 متر و به حجم 273 میلیون مترمکعب کاهش یافت. این گزارش حاکی است که در روزهای چهارم تا هفتم فروردین 1398 بارشی برابر با 93.5 میلی‌متر در ایستگاه هواشناسی سد سیمره ثبت شد که در روز پنجم فروردین و در زمان بارندگی، دبی پیک ورودی به مخزن سد سیمره به میزان 831 مترمکعب بر ثانیه بود. مرادی افزود: میزان افزایش تراز مخزن سد سیمره در زمان یاد شده برابر با 2.4 متر بود که با توجه به کاهش ترازی که قبلاً انجام شده بود، به خوبی آورد رودخانه سیمره در سیلاب، کنترل و باعث شد که دبی حدود 540 مترمکعبی در مخزن این سد ذخیره و کنترل شود. وی با بیان اینکه از سوی دیگر تنها حدود 60 میلیون مترمکعب توسط نیروگاه برق‌آبی سیمره تخلیه شده که معادل دبی 262 مترمکعبی است، اظهار داشت: این امر مانع از طغیان رودخانه در پایین‌دست سد سیمره شده و از بروز خسارت به ساکنان و کشاورزان منطقه جلوگیری کرد. به گفته این مقام مسئول سد سیمره که در استان ایلام ساخته شده است، در روزهای چهارم تا هفتم فروردین 1398 حدود 128 میلیون مترمکعب آورد رودخانه سیمره را کنترل و مهار کرد. رئیس هیئت‌مدیره شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: در صورت کاهش نیافتن تراز مخزن سد سیمره در اواخر سال گذشته، علاوه بر تشدید خسارات به حوضه آبریز کرخه، پل ارتباطی گاومیشان به دلیل طغیان رودخانه کشکان به زیر آب می‌رفت و باعث قطع راه ارتباطی دره شهر به پل‌دختر می‌شد. اما در عین حال که سدها نجات بخش هستند اگر نسبت به لایروبی آن‌ها بی‌تفاوت باشیم و علاوه برآن عملیات تثبیت جنگل‌ها در بالادست و آبخیزداری و آبخوان‌داری انجام نشود همین سدها ممکن است بلای جان شوند.​

- دفتر روابط عمومی ، پورتال سازمانی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران

خواندن 2683 دفعه

نظر دادن

از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.